Youth Without Youth

Φράνσις Φορντ Κόπολα και ξερό ψωμί. Ίσως η πιο αναμενόμενη ταινία της τωρινής σεζόν. Ήταν προγραμματισμένη να προβληθεί κατά την διάρκεια της προηγούμενης. Για άγνωστους λόγους όμως, τουλάχιστον σε εμένα, μεταφέρθηκε φέτος. Η επιστροφή ενός από τους μεγαλύτερους εν ζωή σκηνοθέτες είναι πλέον πραγματικότητα. Ο άνθρωπος που μας χάρισε την τριλογία του Νονού, που έφτασε στα καλλιτεχνικά και σωματικά του όρια με το Αποκάλυψη Τώρα είναι πάλι εδώ. Γύρω στα δέκα χρόνια κράτησε η απουσία του. Οι δύο τελευταίες του ταινίες(Τζακ, Βροχοποιός) ήταν ευχάριστες μεν, απλοϊκές δε. Σαν να άρχισε ο μεγάλος δημιουργός τις υποχωρήσεις και τους συμβιβασμούς παρουσιάζοντας μας εύπεπτα δείγματα γραφής. Το παρελθόν του βέβαια σπουδαίο. Dracula, Cotton Club, Outsiders, Conversation. Κάθε άνθρωπος που ασχολείται με τον κινηματογράφο και που σέβεται τον εαυτό του χάρηκε στο άκουσμα της νέας του δημιουργίας. Ναι λοιπόν και ο υποφαινόμενος σε αυτή την κατηγορία ανήκει. Θα μπορούσε να χαρακτηρίστει ιστορική στιγμή για τον κινηματογράφο αυτή η επιστροφή. Καλό θα είναι να μην λείψει πολύς κόσμος.

Νεότητα χωρίς νιάτα ο Ελληνικός τίτλος. Βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Mircea Eliade.
Ακόμα μια μεταφορά βιβλίου στην μεγάλη οθόνη για τον Κόπολα. Τι μας αποδεικνύει από τις πρώτες στιγμές; Ότι η σκηνοθεσία είναι σαν το ποδήλατο. Αν το κατέχεις, δύσκολα το ξεχνάς όσα χρόνια και αν περάσουν. Εικαστικά πρόκειται για μια σπουδαία δημιουργία. Γνώριμα όμορφα πλάνα, προσεγμένα, λυρικά. Τα ωραία τοπία διαδέχονται το ένα το άλλο, δίνεται μεγάλη έμφαση στους ηθοποιούς. Αυτά βέβαια τα είχαμε συνηθίσει και από τις προηγούμενες δημιουργίες. Έλα όμως που έχουν να προστεθούν και πολλά νέα στοιχεία. Ο Κόπολα αποφασίζει να διαβεί τους διαδρόμους του ονειρικού και του μεταφυσικού. Μεγάλο μέρος της ταινίας διαδραματίζεται με όχι και τόσο ξεκάθαρες αναφορές στο παρελθόν. Το παρόν είναι ακόμα πιο πολύπλοκο. Συγχέεται η φαντασία με την πραγματικότητα, ο αληθινός εαυτός με εκείνον που κρύβουμε μέσα μας. Σε κάποια πλάνα, λιγοστά όμως, μου ήρθε στο μυαλό ο Nτειβιντ Λιντς με μια μικρή δόση ποίησης όμως. Αυτό είναι το στοιχείο που κάνει την ταινία να ξεχωρίζει. Η αναφορά της και στις υπόλοιπες τέχνες. Πολύ συχνά θα νομίζετε ότι βλέπετε έναν ζωγραφικό πίνακα ή ότι παρακολουθείτε μια μουσική παράσταση. Το φινάλε της κορυφώνει την τέχνη με την γενική έννοια. Αυθόρμητα μου ήρθε στο μυαλό η φράση ΄τι να κλάσει και το Fountain΄. Μπορεί βέβαια να πέρασε μόνο από το δικό μου μυαλό αλλά έχουν εμφανείς ομοιότητες.

Άντε και μια μικρή αναφορά στα περί υποκριτικής. Τα βαριέμαι λιγάκι αλλά πρέπει να σας κατατοπίσω καλύτερα. Με έπιασαν οι καλές μου λόγω καινούριου χρόνου. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατάει ο Tim Roth(Funny Games US, Planet of the Apes, Pulp Fiction). Συμπαθητικός, καθόλου υπερβολικός. Προσπαθεί να περάσει στον θεατή την απόγνωση και τον προβληματισμό του ήρωα που υποδύεται και τα καταφέρνει σε μεγάλο βαθμό. Δεν φτάνει στα άκρα, δύσκολα θα κερδίσει διακρίσεις. Μια πολύ καλή ερμηνεία και τίποτα παραπάνω. Αυτή που κερδίζει τις εντυπώσεις είναι η Alexandra Maria Lara(Control). Γλυκύτατη με αστραφτερό χαμόγελο. Κρατάει διπλό ρόλο. Δεν μένει όμως στην όμορφη της παρουσία γιατί παίζει καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της υπόθεσης. Βυθίζεται με μεγάλη άνεση σε κατάσταση παραληρήματος, μιλάει σε διαφορετικές διαλέκτους, ερωτεύεται, φοβάται. Μπράβο της. Από τους υπόλοιπους ξεχωρίζουν ο Andre Hennicke που ενσαρκώνει τον Josef Rudolf και η Alexandra Pirici σε μια μικρή αλλά χαρακτηριστική εμφάνιση.

Πολλά είπα και στην ουσία τίποτα. Ναι ξέρω υπάρχουν και κάποιοι που δεν έχουν καν ακουστά την ταινία. Θέλουν να μάθουν τι πραγματεύεται. Θα τους κάνω και αυτούς την χάρη. Διαδραματίζεται στην εποχή του Β Παγκόσμιου Πολέμου. Καθηγητής ηλικίας 70 χρονών, Ρουμάνικης καταγωγής κάνει έρευνα πάνω στην προέλευση της ανθρώπινης γλώσσας. Στην διάρκεια μιας καταιγίδας τον χτυπάει ένας κεραυνός και αρχίζει να γίνεται πιο νέος και να αποκτά εκπληκτική μνήμη. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο από τους Ναζί που θέλουν να τον χρησιμοποιήσουν για τα γενετικά τους πειράματα. Κάτι τέτοιο διάβασα στην περίληψη. Στην ουσία πραγματεύεται την αιώνια αγάπη, τον φόβο του θανάτου, την νίκη απέναντι στον χρόνο. Όπως συνηθίζω την χώρισα σε δύο μέρη. Στο πρώτο γνωρίζουμε τον καθηγητή. Ανήσυχο πνεύμα. Θέλει να δώσει απαντήσεις στα πάντα. Φιλόδοξος, εργασιομανής, ιδιαίτερα ευφυής. Μόνο του εμπόδιο ο χρόνος. Για να καταφέρει να ολοκληρώσει το έργο του θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από μια ζωή. Επόμενο του πρόβλημα ο χαμός της γυναίκας που ερωτεύτηκε. Ζητούσε την αληθινή αγάπη και τον έχασε. Φτάνει σε αδιέξοδο μέχρι που το ατύχημα με τον κεραυνό του δίνει νέες δυνατότητες. Ο κόσμος τον βλέπει σαν θαύμα και οι στρατιωτικοί σαν πειραματόζωο. Η θέση του δυσχεραίνεται όλο και περισσότερο. Προσθέστε και κάποια ιστορικά στοιχεία και την απόδραση του καθηγητή και αισίως μπαίνουμε στο δεύτερο μέρος.

Μια νέα κοπέλα πρωταγωνιστεί. Είναι ολόιδια με την αγαπημένη του καθηγητή που απεβίωσε. Από την πρώτη ανταλλαγή ματιών ο ερωτισμός ανάμεσα τους κυριαρχεί. Παθαίνει ένα παρόμοιο ατύχημα. Σε αυτήν τα συμπτώματα διαφέρουν. Ισχυρίζεται ότι είναι Ινδή και ότι περνάει την ζωή της διαλογιζόμενη σε σπηλιές. Μιλάει άπταιστα την γλώσσα. Το πρόσωπο που ισχυρίζεται ότι είναι είχε ζήσει λίγα χρόνια νωρίτερα. Μετενσάρκωση λοιπόν και μια ευκαιρία για αναφορά στην ανατολίτικη φιλοσοφία. Η ζωή της παρόμοια με του καθηγητή. Αυτή δεν καταδιώκεται από στρατιώτες αλλά από δημοσιογράφους που την περιτριγυρίζουν Έχουν ανάγκη και οι δύο, από λίγη ηρεμία. Οι ζωές τους θα ενωθούν όταν η κοπέλα πέσει σε κατάσταση έκστασης και αρχίσει να μιλάει σε ξεχασμένες διαλέκτους. Κάθε φορά ταξιδεύει πίσω στον χρόνο. Κάποια στιγμή θα φτάσει πίσω στην δημιουργία της γλώσσας και ο καθηγητής θα επιτύχει τον πολυπόθητο του στόχο. Το έργο που ονειρεύονταν θα γίνει πραγματικότητα.

Κοινές ζωές, όνειρα, φαντασιώσεις, αγάπη, ματαιοδοξία, φιλοσοφία και πολλά άλλα μπλέκει στην ταινία του ο Κόπολα. Στο τέλος της θριαμβεύει η ανθρωπιά. Ύμνος στις σχέσεις των ανθρώπων και την καλοσύνη. Ίσως κάποιοι κουραστούν από τις πολλές αναφορές. Μάλλον για αυτό οι κριτικές ήταν πάνω κάτω μέτριες. Η ταπεινή μου άποψη είναι ότι πρόκειται για μια σπουδαία ταινία που στο τέλος της σεζόν θα φιγουράρει ανάμεσα στις καλύτερες. Μια επιστροφή που έχει κάτι να πει και δεν έχει σκοπό το κέρδος. Ο Κόπολα κυνήγησε κάτι παρόμοιο με τον πρωταγωνιστή του. Να φτάσει στην κορύφωση του έργου του, να τα πει όλα μέσα από μια ταινία και έφτασε πολύ κοντά. Τα συγχαρητήριά μου.