51o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 7/12/10

Βρε βρε πως πέρασε ο καιρός. Φτάσαμε αισίως ακριβώς στη μέση του Φέστιβαλ και όπως συνηθίζω να λέω το πρώτο μισό είναι το δύσκολο μετά αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Δυστυχώς δεν θέλω να μετράω ανάποδα γιατί μου είναι κάτι παραπάνω από ευχάριστη η φεστιβαλική εμπειρία αλλά τι να κάνω θέλω δεν θέλω θα ξέρω πως η επόμενη μέρα θα είναι η αρχή του τέλους. Δεν πειράζει το ξέρουμε όλοι πως τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Στα δικά μας τώρα θα θυμάστε πως χαρακτήρισα την προηγούμενη μέρα ως την καλύτερη μέχρι στιγμής. Αν ψάξω κάποιο χαρακτηρισμό για τη σημερινή θα είναι γεμάτη και σίγουρα θα με ακούσετε να λέω πως ήταν η πιο ογκώδης σε πληροφορίες. Μου είχε κάνει εντύπωση πως σε τέσσερις μέρες πέτυχα τέσσερις σκηνοθέτες να απαντάνε σε ερωτήσεις του κοινού. Δεν πίστευα πως θα κάνω το 5/5 και τελικά δικαιώθηκα γιατί έκανα το 7/5. Ναι, ναι και οι τρεις σκηνοθέτες δήλωσαν παρόντες μοιράστηκαν πολλές πληροφορίες μαζί μας και θυμήθηκα πως πριν ξεκινήσει το Φεστιβάλ σκεφτόμουν να πάρω ένα τετράδιο μαζί μου να σημειώνω πολλά για να μη τα ξεχνάω. Τελικά δεν μετουσίωσα σε πράξη τη σκέψη μου και τη χθεσινή μέρα το μετάνιωσα πραγματικά. Too much info που λένε και οι φίλοι μας τα Αμερικάνακια και καλύτερη πάσα για την πρώτη ταινία δεν θα μπορούσα να κάνω.

Littlerock Σκηνοθεσία: Mike Ott

Η δεύτερη μόλις ταινία του Αμερικάνου δημιουργού πραγματεύεται το ταξίδι δύο αδερφών (αγοριού - κοριτσιού) από την πατρίδα τους την Ιαπωνία στην Αμερική. Περνώντας τις διακοπές τους θα νιώσουν ανάλαφροι, ξένοιαστοι αλλά δεν θα λείψουν και οι κόντρες λόγω της διαφοράς στη φιλοσοφία τους. Παίζει πολύ με το πρόβλημα της επικοινωνίας καθώς η κοπέλα της οικογένειας δεν μιλάει λέξη Αγγλικά αλλά εστιάζει στην ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία ακόμα και κάτω από αντίξοες συνθήκες. Είναι σκηνοθετημένη προσεκτικά εστιάζοντας στους ανθρώπους αλλά της λείπει η έξαρση έστω η σεναριακή που θα της δώσει το κάτι παραπάνω. Οι ερμηνείες αν και προέρχονται από νεαρούς ηθοποιούς είναι μεστές, σοβαρές χωρίς ίχνος υπερβολής.

Μας παρουσιάζει μια διαφορετική νοοτροπία των νεαρών Αμερικάνων πολιτών μακριά από όσα έχουμε συνηθίσει και θεωρούμε ως δεδομένη καθώς εδώ αντικρίζουμε πιο σκεπτόμενους ανθρώπους που δεν προκαλούν αντιπάθεια. Ήταν με διαφορά η πιο τρυφερή και ευαίσθητη στιγμή μέχρι τώρα που προκάλεσε και συγκίνηση με ιστορικές αναφορές. Η δίψα των ανθρώπων για επικοινωνία και ευτυχισμένες στιγμές ακόμα και όταν νιώθουν ξένοι σε ένα κόσμο που η διαφορετικότητά τους είναι εμφανής κυριαρχεί αλλά όπως είπα και πριν της λείπει ένα μεγάλο μπαμ που θα την εκτινάξει, μια ανατροπή που θα δώσει άλλον αέρα. Παραμένει βέβαια μια ευχάριστη πρόταση.

Ο Mike Ott αφού δέχτηκε τα συγχαρητήρια και το θερμό χειροκρότημα του κοινού είπε πως πηγή έμπνευσης αποτέλεσε για αυτόν το ταξίδι του στην Ευρώπη που επισκέφτηκε χώρες όπου δεν μιλούσε τη γλώσσα και δεν μπορούσε να συνεννοηθεί και περισσότερο το ειδύλλιο που έζησε με μια κοπέλα στην Αργεντινή που δεν μιλούσε Αγγλικά και το αποχαιρετιστήριο τηλεφώνημα που της έκανε που αποτέλεσε μια πολύ άβουλη σκηνή. Δεν μιλάει καθόλου Ιαπωνικά συνεπώς δεν καταλάβαινε λέξη από αυτά που έλεγαν οι ηθοποιοί του αλλά η πρωταγωνίστρια ήξερε καλά Αγγλικά και του εξηγούσε η ίδια. Επέλεξε τους Ιάπωνες γιατί συγκατοικούσε με άνθρωπο από εκείνη τη χώρα τον οποίο και ήθελε να βάλει μέσα στην ταινία αλλά δεν πρόλαβε γιατί πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Ανέφερε πως μένει μια ώρα μακριά από το σημείο που έγιναν τα γυρίσματα και πως το σημείο αυτό το επισκέπτονται αρκετοί Ιάπωνες κάθε χρόνο αλλά δεν μπορεί να γνωρίζει τον ακριβή αριθμό. Η συζήτηση έληξε πιο γρήγορα από όσα θα έπρεπε γιατί έπρεπε να ετοιμαστεί η αίθουσα για την επόμενη προβολή. Δεν ήταν όποια και όποια.

Lung Boonmee Raluek Chat Σκηνοθεσία: Apichatpong Weerasethakul

Ναι ναι ο άνθρωπος που αποφεύγω να πω το όνομά του ήταν και αυτός μαζί μας και ο υπεύθυνος του φεστιβάλ μας προέτρεψε να τον φωνάζουμε φιλικά Τζο βγάζοντας με χωρίς να το ξέρει από τη δύσκολη θέση προσφέροντας μια πολύ καλή λύση. Ζήσαμε την πιο ''φαντασμαγορική' στιγμή του Φεστιβάλ με πολλούς φωτογράφους κάμερες και κάθε λογής επισημότητες καθώς ο Θείος Μπούνμι που θυμάται τις προηγούμενες ζωές του ήταν ο θριαμβευτής στο Φεστιβάλ των Καννών και νικητής του Χρυσού Φοίνικα. Οι Κάννες δεν είναι παίξε γέλασε δεν είναι σαν το θεσμό των Όσκαρ και ο νικητής της διοργάνωσης πλησιάζει περισσότερο από κάθε άλλον σε αυτό που λέμε καλύτερη ταινία της χρονιάς. Στον αντίποδα μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις και στην πλευρά των λιγότερο υποψιασμένων θεατών που θεωρούν ότι οι κριτικοί βραβεύουν οτιδήποτε είναι αργό, βαρετό και χωρίς ουσία και ψάχνουν αφορμή να γελοιοποιήσουν και να ξεφτιλίσουν τις βραβευμένες ταινίες. ΄Όπως και να το δει κανείς παραμένει η πιο σημαντική προβολή από όλες.

Ο Τζο τελικά αποδείχτηκε καλαμπουρτζής και καθόλου σοβαροφανής μας προέτρεψε να μη χρησιμοποιήσουμε τη λογική αλλά να αφήσουμε την εικόνα και τον ήχο να διεισδύσουν μέσα μας. Οι αντιδράσεις στην ταινία του ήταν εντελώς διαφορετικές σε κάθε άνθρωπο άλλοι βρήκαν πολιτικά μηνύματα στην ίδια σκηνή άλλοι έκλαιγαν και άλλοι γελούσαν. Προσπάθησε να αποτυπώσει τις τελευταίες στιγμές στη ζωή ενός ανθρώπου και χαριτολογώντας μας χαιρέτησε με την ευχή να απολαύσουμε την κωμωδία του. Ωραίος τύπος.

Τι να περιμένετε να δείτε; Θυμηθείτε το Fountain και τα θέματα που πραγματεύονταν Αν θεωρείτε πως είναι βαριά ταινία με πολλούς συμβολισμούς και απαιτεί πολλές θέασεις για την πλήρη κατανόηση της μπορείτε να προσθέσετε το βάρος όλου του κόσμου, όλα τα σύμβολα που υπάρχουν στο word σας για να πάρετε μια μικρή γεύση του ειδικού βάρους που κατέχει ο θείος Μπούνμι. Εδώ δεν υπάρχει κανείς να σας πάρει από το χέρι να σας καθοδηγήσει να σας δώσει την παραμικρή εξήγηση για όσα διαδραματίζονται. Αυτό το γεγονός συνδυασμένο με την Ανατολική φιλοσοφία που απέχει παρασάγγας από τη δική μας νοοτροπία και στάση ζωής δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την πλήρη κατανόηση του έργου.

Δεν αντιλέγω ότι θα κουράσει σε ορισμένα σημεία και θα δημιουργήσει απορίες γιατί απέχει πολύ από αυτό που αποκαλούμε συνηθισμένη ταινία. Μακρόσυρτα πλάνα, έλλειψη διαλόγων, ακατανόητες καταστάσεις κάθονται βαριά στο μη πεπειραμένο μάτι και σε έναν εγκέφαλο που δεν δέχεται να μπει σε λειτουργία αλλά προτιμάει έτοιμο φαγητό. Πρέπει να είστε συνηθισμένοι σε ''εξωτικές'' δημιουργίες και στον κινηματογράφο της Ανατολής για να δώσετε μια αληθινή ευκαιρία στο Θείο Μπούνμι, να είστε ανοιχτοί στο παιχνίδι που σας κάλεσε να πάρετε μέρος.

Του βγάζω το καπέλο επειδή καταφέρνει να ασχοληθεί με το θάνατο, τις τελευταίες μέρες της ζωής ενός βαριά αρρώστου και η ταινία του είναι γεμάτη ζωή σε κάθε πλάνο. Η ιδέα της μετενσάρκωσης περνάει πλήρως στο θεατή και ο σεβασμός στο ζωικό βασίλειο είναι ο ίδιος με αυτόν προς τον άνθρωπο γιατί απλά και τα ζώα κρύβουν μέσα τους τη ψυχή ενός ανθρώπου. Η διαρκής ροή ζωής αποτυπώνεται όχι μόνο σε έμψυχα όντα αλλά και σε άψυχα όπως τα στοιχεία της φύσης το νερό που αναζωογονεί, ο αέρας που δίνει κίνηση στη φύση. Μας πείθει ότι η ζωή εξελίσσεται και μετά το θάνατο χωρίς να αγγίζει σε κανένα σημείο το μελό ούτε το συνηθισμένο. Ιδέες της Ανατολής συνδυασμένες με ιστορίες πνευμάτων από τον κόσμο της Δύσης και πάμπολλες αναφορές σε θρησκείες, μύθους, δοξασίες συμπληρώνουν το παζλ. Τίποτα δεν φανερώνεται άμεσα στο θεατή ίσως και για αυτό να μην μπόρεσα να καταλάβω το νόημα της τελευταίας σκηνής. Το είπε βέβαια ο Τζο μη χρησιμοποιείτε τη λογική απλά αφεθείτε. Πόσο μπούφος είμαι που δεν το έκανα έστω και στο τέλος.

Χειροκροτήθηκε θερμά και αυτός και όταν η πρώτη τοποθέτηση από μέλος του κοινού τον ευχαρίστησε για το ταξίδι που του προσέφερε ο τεράστιος Τζο του απάντησε πως καθόταν πολύ μπροστά και ίσως για αυτό το έζησε έτσι. Δεν απέφυγε να απαντήσει με καθόλου προσβλητικό απαξιωτικό τρόπο και σε εκείνον που θεώρησε την ταινία του βαρετή σε κάποια σημεία. Η απάντηση ήταν το πολύ απλό your time is not my time αναφερόμενος για ακόμα μία φορά στην προσωπική κρίση του καθενός και συνέχισε λέγοντας πως θεωρεί πως η ταινία του είχε πολλούς διαλόγους για εκείνον, πως δεν κατέχει μια συγκεκριμένη πατέντα για να δημιουργεί αριστουργήματα και πως κάνει ταίνιες πρώτα για τον εαυτό του και μετά για τους υπόλοιπους. Το κοινό αντέδρασε στο σχόλιο του θεατή λέγοντας πως μπορεί να έλειπαν οι διάλογοι αλλά το βάθος σε αυτές τις σκηνές ήταν τεράστιο άλλοι εκθείασαν την αγάπη που έδειξε ο Τζο για τη φύση και η συζήτηση έγινε πολύ ενδιαφέρουσα με την ποικιλία των απόψεων που ακούστηκαν. Ο ίδιος αναφέρθηκε στην ποικιλία και μέσα στην ταινία θεωρώντας πως μέσα σε αυτήν υπάρχουν έξι διαφορετικές γυρισμένες με αλλιώτικη τεχνική γιατί κάθε μία θέλει να περάσει διαφορετικά συναισθήματα. Τελειώνοντας ο σκηνοθέτης αναφέρθηκε στην έμπνευση του για την ταινία από το βιβλίο ενός μοναχού που θυμήθηκε τις προηγούμενες ζωές του, έκανε έρευνα και βρήκε τους δύο ηλικιωμένους γιους του που δεν γνώριζαν για την ικανότητα του πατέρα τους αλλά αυτός δεν θέλησε να κάνει μια πιστή μεταφορά για αυτό και χρησιμοποίησε στοιχεία από την προσωπική του ζωή όπως ο θάνατος του πατέρα του από νεφρική ανεπάρκεια και η απεικόνιση του σπιτιού που μεγάλωσε. Ο συνδυασμός ταινίας και συζήτησης ήταν η πιο όμορφη στιγμή του Φεστιβάλ παρόλο που δεν θεωρώ ότι η ταινία είναι η καλύτερη που έχω δει. Σε κάποια σημεία ξεφεύγει από τα προσωπικά μου γούστα όχι βέβαια τόσο όσο η επόμενη.

Attenberg Σκηνοθεσία: Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη

Ελληνική η ταινία με συμμετοχή στο Φεστιβάλ της Βενετίας και αναμένεται και συμμετοχή στο διαγωνιστικό του Sundance και κάπως έτσι εξηγείται η κατάμεστη αίθουσα και η ανυπομονησία των θεατών. Αν ήμουν εντελώς λακωνικός θα χρησιμοποιούσα το προαναφερθέν your time is not my time and definetely Attenberg's time is not my time. Τόσα Αγγλικά που έχω ακούσει αυτές τις μέρες άρχισαν να μου βγαίνουν και εμένα αυθόρμητα. Αναγνωρίζω τις προθέσεις της σκηνοθέτιδος να μιλήσει για την προβληματική σχέση πατέρα κόρης, για εύρεση σεξουαλικότητας ακόμα την προσπάθεια της για πολιτική αναφορά αλλά η εκτέλεση των ιδεών παραμένει απωθητική και δυσάρεστη για τη δικιά μου νοοτροπία.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά το δίδυμο Σπιρτόκουτο - Η Ψυχή στο Στόμα και το συνδυάζω απόλυτα με το Κυνόδοντας - Attenberg. Οι πρώτες ταινίες από τα ζευγάρια είχαν ένα περιορισμένο χώρο καθόλου συνηθισμένο που η εμφάνιση ακραίας συμπεριφοράς δεν ήταν απλά αποδεκτή αλλά ήταν η πιο λογική συνέπεια της ασυνήθιστης κατάστασης. Στο Attenberg ο κόσμος διευρύνεται έντονα και χάνεται αυτή η σπίθα που μπορεί να οδηγήσει στην ύπαρξη τόσο ιδιαίτερων χαρακτήρων. Δυστυχώς συνεχίζει να έχει τα λάθη του Κυνόδοντα και αναφέρομαι φυσικά στην τόσο συχνή επανάληψη σκηνών και εννοιών. Τη μιμητική συμπεριφορά την είδαμε όχι μια αλλά τουλάχιστον οχτώ φορές, το πρόβλημα της σεξουαλικότητας της πρωταγωνίστριας τονίστηκε με τρεις παρεμφερείς σκηνές το ίδιο και οι άστοχοι διάλογοι με τον πατέρα της. Με κούρασε υπερβολικά αν και έχω την εντύπωση πως η πλειονότητα του κοινού δεν συμφώνησε μαζί μου. Πιθανότατα αυτό μαζί με τον Κυνόδοντα να αποτελέσουν νέο πρότυπο δημιουργίας για νέους σκηνοθέτες. Μεταξύ μας καλύτερα αυτό παρά ταινίες τύπου Λουκουμάδες με Μέλι. Αν δεν υπήρχε και η τόσο εμφανής ομοιότητα με τον Κυνόδοντα στη σκηνοθετική πλευρά σίγουρα θα εκθείαζα την Ευρωπαϊκή τεχνοτροπία. Τώρα δεν μπορώ.

Στο QnA κομμάτι της προβολής δεν κατόρθωσα να μείνω μέχρι τέλος γιατί η κούραση με νίκησε αλλά δεν τρελαινόμουν να ακούσω και το παρασκήνιο από μια ταινία που με την παγωμένη της αισθητική με άφησε παγερά αδιάφορο. Μαζί με τη σκηνοθέτιδα ήταν και οι πρωταγωνιστές Ariane Labed και Βαγγέλης Μουρίκης τον οποίο τον συμπαθώ τρέλα σαν ηθοποιό και με τη στάση του τον συμπάθησα περισσότερο και σαν άνθρωπο. Οι πιο πολλές ερωτήσεις απευθύνθηκαν στη σκηνοθέτιδα που αρνήθηκε να απαντήσει στο αν θα άλλαζε κάτι στην ταινία επειδή είναι πολύ πρόσφατη όπως και δεν επεκτάθηκε για το αν ευθύνεται για την τωρινή κατάσταση της χώρας μας η ξαφνική πολιτική αλλαγή στη δεκαετία του 60 επειδή έκανε την ταινία για να το αποδείξει αυτό και δεν χρειάζεται να φλυαρεί. Αναφέρθηκε στην ταινία της λέγοντας πως έγραψε το σενάριο κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών προσπαθώντας να δώσει την εικόνα μιας ερειπωμένης χώρας, βλέπει την ταινία της σαν μια ερωτική ιστορία μεταξύ τεσσάρων άνθρωπων που σχηματίζουν ένα τετράγωνο και αναφέρθηκε στην τοποθεσία των γυρισμάτων όπου έζησε στα παιδικά της χρόνια και της έδωσε ιδέες για να εξελίξει το σενάριο της.

Πραγματικά πολύ γεμάτη μέρα με δύο κάργα φεστιβαλικές ταινίες και μια σε πιο ήπιους ρυθμούς. Σίγουρα δεν μπόρεσα να περάσω ακριβώς το κλίμα της μέρας και όλες τις πληροφορίες που δέχτηκα μερικές γιατί δεν τις συγκράτησα και άλλες επειδή δεν θέλησα να αναφερθώ. Δεν θα γράψω ούτε δίτομη εγκυκλοπαίδεια ούτε είμαι κριτικός να τεκμηριώνω απόλυτα κάθε μου άποψη. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο το χαίρομαι το τελευταίο. Άντε ας πάρω μια ανάσα γιατί ακολουθεί ακόμα μια τριάδα ταινιών με την πρώτη να ξεκινάει σε λίγες ώρες από τώρα. Μη φύγετε θα επιστρέψω.