51o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 4/12/10

Σάββατο 4 του Δεκέμβρη ή αλλιώς δεύτερη μέρα του Φεστιβάλ για αρκετό κόσμο ή γιορτή των αγγέλων για τον περισσότερο. Τι ήταν και αυτό πάλι; Προσπαθούσα να πάω στο Ολύμπιον και έπρεπε να κάνω ανίχνευση για να βρω τον κατάλληλο δρόμο που αρχικά δεν θα οδηγούσε σε αδιέξοδο και κατά δεύτερον δεν θα σκουντουφλούσα σε παραπάνω από δεκαπέντε άτομα. Μετρημένα δεν λέω τίποτα στην τύχη. Έβγαλε και κρύο αρκετούτσικο. Ξέρω μια ψυχή εκεί εξώ που διαβάζει τις γραμμές και μου κρατάει κακία που μιλάω για Φεστιβάλ και κρύο αλλά θα με συγχωρέσει. Μας φύσηξε λιγάκι ο Βαρδάρης αλλά όποιος έχει κάνει Α.Ο στο Πολύκαστρο 4-6 δεν χαμπαριάζει από αυτά.

Το πρόγραμμα του Σαββάτου ήταν κομματάκι αγχωτικό. Είχε τη βασική επιλογή που δεν χανόταν με τίποτα και για τις επόμενες δύο ταινίες προβληματίστηκα αρκετά. Ήδη έχω αναφέρει ότι περίμενα πως και πως το Route Irish του φοβερού και τρομερού Ken Loach και μια θέση με περίμενε με ανυπομονησία στις οκτώμισι στο Ολύμπιον. Αγαπημένη αίθουσα και σκηνοθέτης αδυναμία αχτύπητος συνδυασμός. Πρώτος προβληματισμός ήταν για το βράδυ στις έντεκα που το ένστικτο μου έλεγε να δώ τη Μήτρα. Διάβασα κάποια καλά σχόλια διάσπαρτα στο διαδίκτυο αλλά η θεματολογία της δεν μου είναι ιδιαίτερα ευχάριστη. Κλωνοποίηση που θυμίζει βιολογία λυκείου και κατευθείαν έρχεται στο μυαλό μου ο πυρετός που ανέβαζα όταν τη διάβασα και επίσης βαριέμαι λιγάκι τα περί ηθικής και λοιπές σάχλες. Αν είχε ασχοληθεί ο Κιούμπρικ κάτι θα γινόταν. Τελικά επέλεξα τη Μητέρα της Ασφάλτου ένα road movie με δόσεις μελαγχολίας που μου ταιριάζει καλύτερα.

Στην απογευματινή προβολή ήμουν μεταξύ Artherapy, Λυκόφωτος και τελικά τις απέκλεισα αμφότερες την πρώτη επειδή θεωρώ πως ο Περάκης έχει ελαφρώς ξεκουτιάνει και τη δεύτερη γιατί μπορούσα να τη δω και σήμερα το πρωί. Από τη στιγμή που γράφω στο blog αντί να είμαι στο Ολύμπιον εύκολα καταλαβαίνεις αγαπητέ αναγνώστη ότι τελικά την έχασα. Οριστικά; Μπα δεν νομίζω. Εντάξει έχει τον ίδιο τίτλο με τη μούφα που γελοιοποιεί το μύθο των βρικολάκων αλλά ακούγεται πολλά υποσχόμενο. Γιατί τότε το απέφυγα; Για προληπτικούς λόγους. Το πρόγραμμα για Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη είναι φορτωμένο με ταινίες που ανυπομονώ να τις δω και φυσικά σε κάθε μέρα αντιστοιχεί μια προβολή αργά το βράδυ. Ας κρατήσω δυνάμεις γιατί θα μου χρειαστούν. Ξέφυγα ε; Οκ όπως συνηθίζω απέρριψα δύο προτάσεις και κατέληξα σε μια τρίτη.

Εn Ganske Snill Man Σκηνοθεσία: Hans Petter Molland

Εκ Νορβηγίας προερχόμενο και τοποθετημένο στους Ανοιχτούς Ορίζοντες που επανήλθαν μετά την απουσία αρκετών χρόνων. Με αυτήν συμβαίνει το εξής παράδοξο. Είναι η λιγότερη φεστιβαλική ταινία από όλες αλλά κατάφερε να συγκεντρώσει τον περισσότερο κόσμο και να κερδίσει τις εντυπώσεις και το πολύ θερμό χειροκρότημα του κοινού. Μάλλον δεν ξέρουμε τελικά τι θέλουμε ούτε που ακριβώς βρισκόμαστε αλλά δεν είμαι εδώ για να αναλύω τη ψυχοσύνθεση των θεατών.

Ένας κάπως ευγενικός άνθρωπος ο τίτλος και η υπόθεση μου φάνηκε περίεργη επειδή αναφέρεται σε έναν ευγενικό άνθρωπο(σώπα ρε τι μας λες την λέξη πλεονασμός δεν την έχεις ακουστά;) που δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις από τους γύρω του αλλά είναι και με τα μικρά που του προσφέρουν ικανοποιημένος και ξαφνικά η επόμενη πρόταση λέει ότι μόλις βγήκε από τη φυλακή και τον προσλαμβάνει ένας γκάνστερ για να εκτελέσει έναν παλιό τους εχθρό. Κούνησα το κεφάλι απορημένα και είχα την εντύπωση πως πρόκειται για ιστορία εκδίκησης.

Τελικά αντίκρισα την πιο πλακατζίδκη ταινία. Το επαναλαμβάνω. Όχι την πιο εύθυμη, την πιο διασκεδαστική αλλά αυτή με την περισσότερη πλάκα. Ο πρωταγωνιστής είναι πραγματικά ολιγαρκής που δέχεται όλα όσα του προστάζουν όσοι συναναστρέφονται μαζί του. Όλοι μαζί κινούνται στα όρια της γραφικότητας καθένας με τον τρόπο του κατορθώνοντας να αγγίξουν την υπερβολή αλλά να μην τη ξεπερνάνε. Γέλασε ο κόσμος γέλασα και εγώ μαζί τους. Μια διαφορετική ανάλαφρη πρόταση.

Ορισμένες ενστάσεις τις έχω. Μπορούσε να θίξει πιο διεξοδικά ορισμένα θέματα που τα προσπέρασε. Η διαρκής ευγένεια του πρωταγωνιστή τον έβαλε σε μπελάδες που αν απλά ήταν αληθινός θα τους ξεπερνούσε αμέσως. Θα ήταν προτιμότερο για εμένα να αναδείξει περισσότερο τα ξεσπάσματά του σε μερικά σήμεια για να δείξει σε μεγαλύτερο βαθμό την διαφορετικότητα των δύο καταστάσεων και να πάρει πιο ξεκάθαρη θέση στο κομμάτι της χρησιμότητας της ευγένειας. Διστάζει να προτείνει και ενοχλήθηκα γιατί είχε τη δυνατότητα να το κάνει ακόμα και με τον ανάλαφρο τρόπο που προτείνει. Το διασκέδασα δεν λέω άλλα μου άφησε και την αίσθηση του ανολοκλήρωτου.

Route Irish Σκηνοθεσία: Ken Loach

Να και η ταινία που ήταν η πιο αναμενόμενη της μέρας και κατόρθωσε να γεμίσει ασφυκτικά το Ολύμπιον. Ο Ken Loach είναι από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες καθώς κατορθώνει σχεδόν τέλεια να δημιουργεί αλλά και να μεταχειρίζεται κάθε λογής συναίσθημα που του παρουσιάζεται και να τα μεταφέρει με ξεχωριστό τρόπο στους θεατές είτε μιλάει για πόλεμο (The Wind that Shakes the Barley) είτε για μη αποδεκτό έρωτα (Ae Fond Kiss). Για την τελευταία του δημιουργία στα πηγαδάκια πριν την προβολή άκουσα πως ο Εϊπίδης, ο διευθυντής του Φεστιβάλ, είπε πως είναι η ταινία της χρονιάς. Να πω ότι διαφωνώ με το χαρακτηρισμό ψέματα θα είναι.

Είναι φορές που τα λόγια, η ανάλυση της υπόθεσης μοιάζουν περιττά και ανούσια. Αυτό που μπορώ να σας πω με απόλυτη βεβαιότητα είναι πως μετά τη λήξη της προβολής σκέφτηκα πολύ έντονα να μην παρακολουθήσω τη Μητέρα της Ασφάλτου γιατί δεν ήθελα να χαθεί ούτε στο ελάχιστο η εικόνα που είχα σχηματίσει και η ένταση που με κατέκλυζε. Ήθελα να κρατήσω αυτή την αίσθηση ανέπαφη και ατόφια. Παρασύρθηκα, πόνεσα στις σκηνές των βασανιστηρίων, τρόμαξα με το πρόσωπο που παρουσιάζει ο άνθρωπος στη διάρκεια του πολέμου, στεναχωρήθηκα όταν είδα αδίστακτους να λυγίζουν, ένιωσα την κάθαρση που τόσο χρειαζόμουν.

Για το τυπικό του θέματος αναφέρω πως η ταινία μιλάει για δύο φίλους που υπηρέτησαν μαζί στο πόλεμο του Ιράκ και ο ένας από τους δύο σκοτώθηκε μυστηριωδώς. Θα ήταν εξευτελιστικό από μέρους μου να θεωρήσω ότι μιλάμε για μια ταινία μυστηρίου και αναζήτησης του δολοφόνου γιατί στα χέρια του Loach αυτά περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Έχει τη δυνατότητα και το αποδεικνύει ξεκάθαρα πως οποιοδήποτε σενάριο και να πάρει και όσο κοινότυπο αν είναι αυτός θα το μεταμορφώσει, θα το αναγκάσει να σπινθηροβολίσει.

Οι άνθρωποι - τέρατα προκαλούν την αντιπάθεια αλλά μπορούν να μετατρέψουν και τους φυσιολογικούς ανθρώπους σε τέρατα δείχνοντας τη σκοτεινή και κατακριτέα πλευρά τους. Τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο όταν μιλάμε για τη ψυχοσύνθεση του ανθρώπου που αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις και οι αντιδράσεις του είναι έντονες, απρόβλεπτες. Τρομάζεις καθώς παρακολουθείς την ταινία και αναρωτιέσαι αν μέσα σου κρύβεται ένα κομμάτι από τους ήρωες της θέλεις να το μην παραδεχτείς αλλά δεν είσαι και τόσο σίγουρος.

Ο πνευματικός κόσμος συνδυάζεται εξαίσια με τα πανέμορφα και πλήρως αληθοφανή πλάνα δημιουργώντας μια εμπειρία ζωής. Οι εξάρσεις των χαρακτήρων αποτυπώνονται αψεγάδιαστα, οι ερμηνείες είναι έντονες, δυναμικές καθόλου συνηθισμένες. Μέσα από τη φρίκη του πολέμου γεννιέται η ελπίδα, μέσα από τη βία αναπηδάει το όνειρο που μας ταξιδεύει μακριά. Μην το σκεφτείτε πολύ για να δείτε μια ταινία που θα σας συγκλονίσει και που θέλω να συνεχίσω να γράφω πολλά για αυτήν. Μη το διανοηθείτε να σας ξεφύγει.

Majka Asfalta Σκηνοθεσία:Dalibor Matanic

Εδώ είναι Βαλκάνια δεν είναι παίξε γέλασε και περνάμε στην Κροατία και στη Μητέρα της Ασφάλτου. Λιγότερος κόσμος που ξαφνικά αυξήθηκε μάλλον λόγω του προβλήματος με τους Ελληνικούς υπότιτλους που παρουσιάστηκε στη προβολή του Μέσα από τις Φλόγες στη διπλανή αίθουσα. Μαζί μας και ο Dalibor Matanic ευδιάθετος, ελαφρώς πολυλογάς και οπαδούς της Δυναμό Ζάγκρεμπ. Ας ευχηθώ ολόψυχα νίκη της ομάδας του στον Ευρωπαϊκό αγώνα που δίνει. Κοίτα ατυχία μου διαφεύγει το όνομα του αντιπάλου της.

Εδώ πλέον μιλάμε για καθαρά φεστιβαλική ταινία που τιμήθηκε με το βραβείο σεναρίου στο Balkan Fund και προβλήθηκε σε εμάς λίγες μέρες πριν την επίσημη διανομή στην Κροατία. Απλή ταινία, λιτή με κύριο θέμα της τη συναισθηματική μοναξιά και τα αδιέξοδα των σχέσεων που προέρχονται από την αδυναμία των ανθρώπων να τις διαχειριστούν. Η κάμερα του σκηνοθέτη παρακολουθεί διακριτικά τους ήρωες, συμμετέχει στον πόνο τους όπως ακριβώς θα έκανε κάποιος αμέτοχος παρατηρητής.

Μητέρα που αντιμετωπίζει προβλήματα με το σύζυγό της πέφτει θύμα ξυλοδαρμού παίρνει το μικρό της γιο και φεύγουν για ένα δύσκολο ταξίδι στο χιονισμένο Ζάγκρεμπ. Η δραματική σχέση μάνας παιδιού βρίσκεται στο επίκεντρο και οι υπόλοιποι χαρακτήρες συμπληρώνουν το στενάχωρο στοιχείο. Είναι στο στυλ των ταινιών που προτιμώ να βλέπω και φυσικά πρέπει να προβάλλονται μαζικά στα φεστιβάλ για να δίνουν την ευκαιρία στους νέους δημιουργούς που αποσκοπούν να καταθέσουν διαφορετική άποψη.

Ακολούθησε συζήτηση μεταξύ κοινού και σκηνοθέτη που και αν ξεκίνησε αμήχανα χωρίς κάποιος να θέλει να ρωτήσει κατέληξε να έχει μεγάλη διάρκεια. Δεν αναφέρθηκα σε πολλές πτυχές της ταινίας επειδή ο ίδιος ο σκηνοθέτης ρωτήθηκε για αυτές και απάντησε με σαφήνεια. Στο δημιουργικό κομμάτι μας ανέφερε πως και οι χαρακτήρες και οι καταστάσεις που παρουσίασε δεν ήταν δημιουργήματα του μυαλού του αλλά βασιζόταν σε αληθινές ιστορίες και μάλιστα αυτός τις παρουσίασε με λιγότερη υπερβολή. Για να μας πείσει συμπλήρωσε πως όταν η παραγωγός της ταινίας θεώρησε υπερβολικές τις σκηνές καπνίσματος την πήγε σε ένα μπαρ και αμέσως άλλαξε γνώμη όπως επίσης έδειξε και στον ηθοποιό που υποδύθηκε το φύλακα τον αληθινό άνθρωπο.

Στο κομμάτι του φύλακα είπε πως ανήκει στην κατηγορία εκείνων των ανθρώπων που είναι μοναχικοί έχουν ανάγκη από αγάπη αλλά δεν είναι ικανοί να τη κρατήσουν να τη διαχειριστούν και να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους επειδή έχουν συνηθίσει σε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Ανέλυσε πολύ τις σχέσεις των νεαρών ζευγαριών που οδηγούνται εύκολα σε διαζύγιο και για τον πολυτελή τρόπο ζωής που επέλεξαν και τον συνδυασμό του με την ευτυχία. Αυτός με την ταινία του τα αναιρεί αυτά έχει διαφορετική άποψη για την ευτυχία που τη συνδυάζει με τη ψυχική ικανοποίηση και τη διάθεση για καλές πράξεις ακόμα και στις δύσκολες συνθήκες Τελειώσαμε με τη ψυχολογική και σωματική βία που ασκείται στις γυναίκες την κατέκρινε παρόλο που παραδέχτηκε ότι αποτελεί κομμάτι του ανθρώπου γιατί βγάζει προς τα έξω πρωτόγονες αντιδράσεις όταν δεν μπορεί να σκεφτεί κάτι καλύτερο. Πέρασε η ώρα με αυτά και με αυτά και η βραδιά έκλεισε με πολύ όμορφο τρόπο.

Κυριακή σήμερα και περιμένω δύο μόλις ταινίες. Αλλά τι ταινίες. Επιστροφή Ζερβού και πολυαναμένομενο 127 Ώρες που δέχτηκε ενθαρρυντικές κριτικές στην τελετή έναρξης. Αύριο τα νεώτερα.